SUP to zbiór przepisów dotyczących stosowania niektórych jednorazowych produktów z tworzyw sztucznych. Firmom trudno jest określić swoje obowiązki, ponieważ wymagania te zawarte są w dwóch ustawach. Dodatkowym problemem jest to, że wśród wyrobów objętych przepisami są opakowania rozumiane według SUP jako produkty. Powszechnie stosowany podział na opakowania, produkty i produkty w opakowaniach może w tym przypadku wprowadzać w błąd. Ważne jest, aby analizować przepisy SUP w kontekście zarówno dotychczasowych regulacji opakowaniowych, jak i nowych wymogów SUP. Jak rozgryźć ten temat?
Produkty SUP
Warto pamiętać, że regulacje dotyczą tylko jednorazowych produktów wykonanych z tworzyw sztucznych. Lista produktów jest ograniczona – nie każdy jednorazowy wyrób z tworzyw jest objęty wymaganiami. Jeżeli Twoja działalność na jakimś etapie produkcji lub dystrybucji jest związana z poniższymi produktami, prawdopodobnie podlegasz pod wymagania SUP. Dlaczego prawdopodobnie? Ponieważ obowiązek dotyczy dwóch głównych działań – wprowadzania produktów do obrotu oraz udostępniania produktów w sklepach i punktach gastronomicznych. Sprawdź, czy Twoja działalność obejmuje produkty jednorazowego użytku (SUP):
- patyczki higieniczne, z wyjątkiem patyczków przeznaczonych do celów medycznych,
- sztućce (widelce, noże, łyżki, pałeczki),
- talerze,
- słomki, z wyjątkiem słomek przeznaczonych do celów medycznych,
- mieszadełka do napojów,
- patyczki mocowane do balonów, z wyjątkiem balonów do użytku przemysłowego lub innych profesjonalnych zastosowań,
- balony, z wyjątkiem balonów do użytku przemysłowego lub innych profesjonalnych zastosowań,
- pojemniki stosowane w celu umieszczania w nich żywności, która nadaje się do spożycia bez konieczności przygotowania (pojemniki z tworzywa lub pojemniki z polistyrenu ekspandowanego),
- pojemniki na napoje, w tym ich zakrętki i wieczka, wykonane z polistyrenu ekspandowanego,
- kubki na napoje, w tym ich zakrętki i wieczka (kubki z tworzywa lub kubki z polistyrenu ekspandowanego),
- pojemniki na napoje o pojemności do trzech litrów (np. butelki),
- podpaski higieniczne, tampony oraz aplikatory do tamponów,
- chusteczki nawilżane do higieny osobistej i do użytku domowego (np. do wycierania okularów),
- wyroby tytoniowe z filtrami zawierającymi tworzywa sztuczne i filtry zawierające tworzywa sztuczne sprzedawane do używania łącznie z wyrobami tytoniowymi,
- lekkie torby na zakupy,
- paczki i owijki wykonane z elastycznych materiałów zawierające żywność przeznaczoną do bezpośredniego spożycia z paczki lub owijki bez żadnej dalszej obróbki.
Jeżeli Twoja działalność jest związana z produktami SUP, musisz sprawdzić, czy nakłada to na Ciebie dodatkowe obowiązki. Może się zdarzyć, że mimo obecności tych produktów w Twoim łańcuchu dostaw, za spełnienie wymagań odpowiedzialna będzie inna firma.
Różnica pomiędzy produktem a produktem w opakowaniu
SUP dotyczy produktów wymienionych w ustawie o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej. Co ważne, przepisy te nie zmieniają dotychczasowych obowiązków dla produktów w opakowaniach określonych w ustawie o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi. Jak to rozumieć?
Produkt w kontekście ustawy o opłacie produktowej oznacza produkt jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych (SUP), natomiast w ustawie opakowaniowej produktem jest każdy wyrób, który został umieszczony w opakowaniu.
Przykłady
- Pusta butelka i pusty pojemnik są produktami SUP, o których mowa w ustawie o opłacie produktowej. Jednocześnie są opakowaniami, w których umieszcza się wyroby. Dlatego do pustych butelek i pustych pojemników stosujemy przepisy SUP, a po ich napełnieniu i udostępnieniu na rynku – przepisy ustawy opakowaniowej. W tym przypadku opakowanie jest jednocześnie produktem SUP.
- Chusteczki nawilżane są produktami SUP, więc obowiązują dla nich przepisy ustawy o opłacie produktowej. Są one dostarczane w opakowaniach, co oznacza, że trzeba również realizować obowiązki z ustawy opakowaniowej. Jednak w tym przypadku to nie opakowanie jest produktem SUP – jest nim wyrób (chusteczki).
Identyfikacja firmy realizującej obowiązki SUP
W łańcuchu dostaw możliwe są różne konfiguracje wpływające na to, która firma jest odpowiedzialna za obowiązki wynikające z ustawy o opłacie produktowej (SUP), a która z ustawy opakowaniowej. Bywa również tak, że jedna firma musi spełniać wymagania obu ustaw. Jest to związane z definicją wprowadzenia do obrotu.
Zapamiętaj, że wprowadzaniem do obrotu jest:
- wyprodukowanie,
- sprowadzenie z zagranicy,
- zlecenie wyprodukowania innej firmie, ale udostępnienie na rynku pod własną marką,
- zapakowanie towarów (dodanie opakowań do wyrobów).
Wyprodukowanie pustej butelki to wprowadzenie do obrotu produktu SUP (ustawa o opłacie produktowej). Wlanie napoju do butelki i udostępnienie na rynku to wprowadzenie wyrobu w opakowaniu (ustawa opakowaniowa). Wyprodukowanie pustego pojemnika na jedzenie to wprowadzenie do obrotu produktu SUP (ustawa o opłacie produktowej). Umieszczenie w sklepie lub restauracji jedzenia w pojemniku to wprowadzenie wyrobu w opakowaniu (ustawa opakowaniowa).
Kiedy jedna firma musi realizować obowiązki z obu ustaw? Na przykład, gdy sama produkuje puste butelki, do których następnie wlewa napoje, lub gdy sprowadza puste butelki z zagranicy i napełnia je.
Rodzaje obowiązków SUP
Celem przepisów dotyczących jednorazowych produktów z tworzyw sztucznych (SUP) jest redukcja zanieczyszczeń środowiska poprzez ograniczanie dostępności tych wyrobów. Osiąga się to poprzez zakaz wprowadzania niektórych produktów oraz naliczanie opłat zniechęcających producentów i konsumentów do stosowania produktów SUP. Zakaz dotyczy wprowadzania do obrotu, natomiast pobieranie opłat – zarówno wprowadzania do obrotu, jak i udostępniania niektórych produktów SUP (pojemniki na jedzenie, kubki na napoje) w sklepach i punktach gastronomicznych.
Zapamiętaj, że opłaty pobieranie od klientów w sklepach i punktach gastronomicznych nie obejmują wyrobów już wcześniej zapakowanych (dostępnych na półkach lub w ladach sklepowych w formie zapakowanej). Opłaty są nakładane się w momencie umieszczenia jedzenia na wynos w pojemniku czy wlania napoju do kubka.
Przepisy określają również dodatkowy obowiązek dla niektórych produktów SUP, tj. oznakowanie ich symbolami ułatwiającymi konsumentom prawidłowe wyrzucanie śmieci. Jednym z takich symboli jest „smutny żółw” pokazujący nam zagrożenia związane z zaśmiecaniem środowiska plastikiem. Obowiązek oznakowania spoczywa na wprowadzającym, a nie sklepie czy punkcie gastronomicznym. Oprócz oznakowania, wprowadzający jest zobowiązany do finansowania kampanii edukacyjnych. Ważne jest to, że nie można przekazać tego obowiązku organizacji zajmującej się recyklingiem.
Aby ułatwić Ci odnalezienie się w gąszczu obowiązków, przygotowaliśmy tabelaryczne podsumowanie, w którym znajdziesz wymagania dla wprowadzającego, sklepu i punktu gastronomicznego (materiał do pobrania).
W skrócie:
- przepisy SUP dotyczą wybranych jednorazowych produktów z tworzy sztucznych – jest to określona grupa wyrobów,
- produktem SUP może być opakowanie, np. butelka, pojemnik na jedzenie,
- przepisy SUP nie anulują przepisów dotyczących wprowadzania do obrotu wyrobów w opakowaniach, co oznacza, że firma może mieć obowiązki wynikające zarówno z ustawy o opłacie produktowej (SUP), jak i ustawy opakowaniowej,
- SUP dotyczy firm wprowadzających do obrotu produkty w rozumieniu ustawy o opłacie produktowej oraz sklepów i punktów gastronomicznych umieszczających w pojemnikach jedzenie na wynos oraz napoje w kubkach,
- główne wymagania SUP to: zakaz wprowadzania niektórych produktów, opłata za wprowadzanie do obrotu niektórych produktów, opłata pobierana od klientów w sklepach i punktach gastronomicznych, oznakowanie niektórych produktów symbolami pokazującymi zagrożenia związane z zaśmiecaniem środowiska plastikiem, finansowanie kampanii edukacyjnych.
