Zaloguj się

Jak rozpoznać, co jest opakowaniem?

Najłatwiejsza potoczna definicja opakowania brzmi: opakowanie to wszystkie elementy zewnętrzne, które trzeba usunąć, aby móc użyć produktu. Większość opakowań zapewne rozpoznasz intuicyjnie, ale które z poniższych wyrobów uznasz za opakowanie? Podpowiadamy – tylko 2 z nich nie są opakowaniami.

Opakowanie vs produkt

Które z poniższych wyrobów Twoim zdaniem nie są opakowaniami?

  • Torebki do wysyłania pocztą katalogów i czasopism (z zawartością),
  • ozdobne podkładki pod ciasta sprzedawane z ciastem,
  • pudełka na narzędzia,
  • torebki herbaty,
  • szczoteczka do nakładania tuszu do rzęs stanowiąca część zamknięcia opakowania,
  • stalowe butle wielokrotnego użytku używane do różnych rodzajów gazu,
    z wyłączeniem gaśnic.

Odpowiedź może Cię zaskoczyć. Tylko pudełka na narzędzia i torebki herbaty nie są opakowaniami. Identyfikacja opakowań bywa trudna, ale jest kluczowa dla określenia innych obowiązków związanych z wprowadzaniem na rynek produktów w opakowaniach. Jeżeli masz wątpliwości, sprawdź informacje zawarte w rozporządzeniu w sprawie przykładowego wykazu wyrobów, które uznaje się albo nie uznaje się za opakowanie . W rozporządzeniu znajdziesz otwarty katalog wyrobów i poprzez analogię możesz stwierdzić, czy coś jest opakowaniem czy nie.  Możesz również zapytać naszych ekspertów: srodowisko@rev-log.com

Rodzaje opakowań

Opakowania można klasyfikować na różne sposoby, ale nie będziemy zanudzać Cię definicjami z ustawy. Podpowiadamy, jak najłatwiej rozróżniać opakowania i przedstawiamy przykłady opakowań z poszczególnych grup. Zapamiętaj poniższe grupy klasyfikacji:

FAQBLOCK

Obowiązki dla opakowań z różnych grup

Przypisanie opakowania do odpowiedniej grupy ułatwia prawidłową realizację obowiązków środowiskowych i zmniejsza ryzyko kar.

Warto zapamiętać, że wspólnym obowiązkiem dla wszystkich grup jest konieczność osiągania wymaganych poziomów recyklingu odpadów opakowaniowych. Obowiązek ten wynika z rozszerzonej odpowiedzialności producenta (ROP). Polega to na tym, że firma, której działalność spowodowała pojawienie się na rynku produktów w opakowaniach, musi sfinansować (lub sfinansować i zorganizować) zebranie z rynku odpadów opakowaniowych i poddanie ich recyklingowi. Nie muszą to być – i zazwyczaj nie są – odpady powstałe z opakowań wprowadzonych przez firmę. Obowiązek może być realizowany dowolnymi odpadami, ale koniecznie w tych samych frakcjach materiałowych, jak wprowadzone opakowania.

Obowiązek zapewnienia poziomów recyklingu może być realizowany przez firmę samodzielnie lub poprzez współpracę z organizacją odzysku opakowań. Istotny wyjątek potwierdzający, jak ważna jest prawidłowa klasyfikacja opakowań, stanowią opakowania wielomateriałowe oraz opakowania zawierające środki niebezpieczne. Dla tych rodzajów opakowań nie jest możliwa bezpośrednia współpraca z organizacją odzysku. Zgodnie z przepisami można zlecić realizację obowiązku izbie gospodarczej, która zawarła z marszałkiem województwa porozumienie dotyczące zbierania i przetwarzania odpadów powstających z opakowań zaliczanych do tych dwóch grup.

W praktyce organizacje odzysku współpracują z izbami gospodarczymi. Możliwe jest podpisanie umowy trójstronnej, na mocy której organizacja odzysku zapewnia osiąganie wymaganych poziomów recyklingu odpadów z opakowań wielomateriałowych i po środkach niebezpiecznych.

Zapamiętaj również, że firmy wprowadzające niektóre opakowania na napoje muszą realizować dodatkowe obowiązki. Opakowania objęte rozszerzonym zakresem obowiązków to:

  • butelki jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych na napoje o pojemności do trzech litrów,
  • puszki metalowe o pojemności do jednego litra,
  • butelki szklane wielokrotnego użytku o pojemności do półtora litra.

Dla powyższych opakowań konieczne jest osiąganie poziomów zbierania (obowiązek dot. poziomów recyklingu pozostaje bez zmian, tj. należy osiągać oba poziomy – recyklingu i zbierania). W tym celu zostanie uruchomiony system kaucyjny, który zwiększy szansę na zebranie z rynku odpowiedniej ilości opakowań i odpadów opakowaniowych.

W skrócie:

  • w przypadku problemów z identyfikacją opakowań, sprawdź informacje zawarte w rozporządzeniu w sprawie przykładowego wykazu wyrobów, które uznaje się albo nie uznaje się za opakowanie,
  • firma, której działalność powoduje, że na rynek trafiają produkty w opakowaniach musi zapewnić osiągnięcie wymaganego poziomu recyklingu, co w praktyce oznacza, że trzeba zebrać z rynku i poddać recyklingowi odpady opakowaniowe tego samego rodzaju co opakowania wprowadzone przez firmę,
  • obowiązek osiągnięcia wymaganego poziomu recyklingu może być realizowany przez organizację odzysku opakowań,
  • opakowania wielomateriałowe oraz opakowania zawierające środki niebezpieczne są szczególnymi opakowaniami, dla których organizacja odzysku opakowań nie może bezpośrednio realizować obowiązku osiągania wymaganych poziomów recyklingu (ale może pośrednio poprzez zawarcie umowy trójstronnej: organizacja, izba gospodarcza, wprowadzający),
  • dla niektórych opakowań na napoje wprowadzono dodatkowe obowiązki dotyczące osiągania poziomu zbierania.

O kłamstwach środowiskowych przeczytasz więcej tu: Koniec greenwashingu?

Lato bez śmiecenia

“Lato bez śmiecenia” to pakiet przeznaczony do publikacji w okresie czerwiec-sierpień. Zawiera informacje dotyczące odpowiedzialnego wypoczynku na łonie natury bez pozostawiania odpadów w środowisku.

Na ten zestaw materiałów składają się:

  • instrukcja, czyli podpowiedzi, jak użyć poszczególnych artykułów, quizów czy grafik
  • quiz “Jak eko jesteś na urlopie?” zawierający 10 pytań z odpowiedziami jednokrotnego wyboru oraz podsumowanie wyników
  • 6 krótkich tekstów (max. do ok. 800 znaków ze spacjami) wraz z grafikami
  • 3 rysunki satyryczne na czerwiec, lipiec i sierpień
  • 3 plakaty / grafiki do druku w formacie a4 lub a3 (plik PDF) lub do publikacji (JPG)

“Lato bez śmiecenia” to materiały edukacyjne (artykuły, quizy, plakaty, grafiki etc.) dotyczące segregowania odpadów i ochrony środowiska przygotowane przez ekspertów RLG. Możesz użyć ich bezpłatnie w swojej firmie. Więcej znajdziesz na RLG SOFT.

Jak użyć materiałów?

Teksty

  • Możesz dokonać selekcji materiałów i użyć ich:
  • w ciągu tygodnia, np. świętując 5 czerwca Światowy Dzień Ochrony Środowiska
  • w ciągu 7 tygodni letnich (lipiec-sierpień), publikując co tydzień w określony dzień tygodnia (np. w piątek) – łącznie 6 tekstów oraz 1 quiz
  • Każdy tekst ma dedykowaną poziomą grafikę ilustracyjną.

Przy publikacji prosimy o podanie źródła materiałów: RLG, www.rlgsoft.pl

Quiz

  • Quiz możesz opublikować w całości, wraz z punktacją i wynikami, np. jako jedną z pierwszych (lub ostatnią) z 7 publikacji, lub rozdzielić go na zestawy 2-3 pytań publikowanych z prawidłowymi odpowiedziami.
  • Pamiętaj, aby ukryć odpowiedzi – możesz je zamieścić w dalszej części newslettera, jeśli quiz stanowi jego część, lub w osobnej publikacji np. na intranecie, ewentualnie odsunąć tekst pytań od wyników w jednym artykule np. za pomocą obrazka lub pustej przestrzeni z informacją, że odpowiedzi znajdują się poniżej.
  • Tekst quizu możesz przenieść do szablonu kwestionariusza, jeśli system, którym się posługujesz, daje taką możliwość. Wówczas będziesz mieć do dyspozycji informację o najczęściej popełnianych błędach / lukach w wiedzy pracowników.
  • Quiz łatwo wykorzystać jako zadanie konkursowe. Jeśli masz do rozdysponowania drobne eko nagrody (np. kosz jabłek, bidon albo np. wyjście z pracy o godzinę wcześniej tego dnia), możesz zapowiedzieć konkurs i rozliczyć uczestników zarówno z poprawności odpowiedzi, jak i z szybkości ich przesłania. Np. pierwsze trzy osoby, które przekażą najwięcej prawidłowych odpowiedzi, wygrywają. W takiej formule również zbierzesz informację o lukach w wiedzy ekologicznej pracowników, co umożliwi Ci zaadresowanie problemu osobnym tekstem – zachęcamy do przejrzenia pozostałych pakietów na naszej zakładce, które można w takim wypadku wykorzystać. W przypadku konkursu quiz warto zorganizować po publikacji tekstów, aby pracownicy mieli szansę zapoznać się z trudniejszymi zagadnieniami – wówczas uda się przetestować korzystanie z tekstów w mediach wewnętrznych.
  • Pamiętaj, aby mówić o ewentualnych błędach w sposób niepiętnujący tych, którzy je popełnili. Tłumacz prawidłową odpowiedź, ale zawsze rób to tak, aby zachęcić do zmiany nawyków tych, którzy jej nie znali. Tylko utrzymując pozytywną atmosferę wokół segregacji będziesz mieć szansę na upowszechnienie jej.

Plakaty

Plakaty narysowała ekoaktywistka oraz zdolna rysowniczka Luiza Kwiatkowska, co możesz zaznaczyć przy ich publikacji.

  • Plakat “Jak segregować…” możesz powiesić w kuchni lub w pobliżu koszy do segregacji odpadów. Możesz również przekazać pracownikom w formie PDF do wydruku w domu lub jako wydrukowany plakat a4.
  • Plakat “Ogranicz odpady” w formie JPG może być używany jako samodzielna ilustracja niosąca konkretne treści lub jako pretekst do rozmowy na forum np. o sposobach ograniczania odpadów. Bidon, “śniadaniówka”, wielorazowe sztućce… Jakie jeszcze macie “patenty” na ograniczanie odpadów podczas wycieczek?
  • Plakat dotyczący synantropizacji możesz wykorzystać jako samodzielną ilustrację w swoich kanałach komunikacji lub wydrukować i powiesić przy wyjściu do zewnętrznych kontenerów na odpady.

Rysunki satyryczne

Za wizualną stronę trzech obrazków odpowiada znana ilustratorka książek dla dzieci i dorosłych Diana Karpowicz, co możesz zaznaczyć w komunikacji. Stanowią samodzielne ilustracje do publikacji w mediach wewnętrznych. Oznaczono je miesiącami: czerwiec, lipiec i sierpień. Zwróć uwagę, że czerwcowa nawiązuje do Dnia Dziecka, więc nie publikuj jej po tym dniu.

Pobierz materiały i buduj świadomość ekologiczną w firmie!

Świętujemy Europejski Tydzień Zrównoważonego Rozwoju

“Świętujemy ETZR” to pakiet przygotowany do publikacji w okresie Europejskiego Tygodnia Zrównoważonego Rozwoju, który zwykle przypada na koniec września. Warto sprawdzić pod linkiem, które daty obejmuje w danym roku kalendarzowym. W 2024 roku przypada na 20-26 września.
Teksty można jednak wykorzystać dowolnie w ciągu roku – np. “Ślad środowiskowy zmarnowanego jedzenia” oraz korespondującą z nim infografikę można wykorzystać do obchodów Międzynarodowego Dnia Świadomości o Marnowaniu Żywności, który przypada 29 września. Więcej informacji znajduje się w instrukcji.

Pakiet dotyczy zagadnień związanych ze zrównoważonym rozwojem i gospodarką obiegu zamkniętego w kontekście segregacji odpadów. Na ten zestaw materiałów składają się:

  • instrukcja, czyli podpowiedzi, jak użyć poszczególnych artykułów czy grafik
  • krótkie teksty edukacyjne
  • infografiki.

“Świętujemy ETZR” to materiały edukacyjne (artykuły, grafiki etc.) dotyczące segregowania odpadów i ochrony środowiska przygotowane przez ekspertów RLG. Możesz użyć ich bezpłatnie w swojej firmie. Więcej znajdziesz na RLG SOFT.

Jak użyć materiałów?

  • Możesz publikować teksty wraz z infografikami w każdym z dni roboczych Europejskiego Tygodnia Zrównoważonego rozwoju, rozpoczynając od tekstu “Zrównoważony rozwój w Twoich rękach”. Każdemu z tekstów przypisano infografikę, zachowując kolejność materiałów.
  • Mimo że w serii pierwszym z tekstów jest “Zrównoważony rozwój…”, każdy z tekstów stanowi odrębną całość i może być opublikowany oddzielnie. Jeśli np. prowadzisz newsletter lub planujesz treści w Intranecie, pamiętaj, że możesz te teksty wykorzystać dowolnie, np. świętując:
  • 23 stycznia Dzień Bez Opakowań Foliowych (Co z tym plastikiem?)
  • 21 marca Dzień Lasów (Papier? Najlepiej z makulatury)
  • 22 kwietnia Dzień Ziemi (Zrównoważony rozwój w Twoich rękach)
  • 11 maja Dzień Bez Śmiecenia (Co z tym plastikiem?)
  • 5 czerwca Dzień Ochrony Środowiska (dowolny tekst)
  • Dzień Długu Ekologicznego (dowolny tekst) – do sprawdzenia pod tym linkiem
  • 29 września Międzynarodowy Dzień Świadomości o Marnowaniu Żywności (Ślad środowiskowy zmarnowanego jedzenia)

Jeśli nie masz przestrzeni na teksty, możesz opublikować same infografiki, które są podsumowaniem kluczowych przekazów i stanowią odrębną całość. Ich również nie musisz wykorzystywać jako serii, a możesz pojedynczo.

Przy publikacji prosimy o podanie źródła materiałów: RLG, www.rlgsoft.pl

Jak stosować środowiskowe oznakowania produktów i opakowań?

Podstawowym celem środowiskowych oznakowań jest przekazanie konsumentom informacji o zagrożeniach, które powodują odpady powstające z produktów i opakowań. Oznakowania służą także pokazaniu, gdzie należy wyrzucić odpad, w tym czy odpad może być mieszany z innymi rodzajami odpadów (np. czy można wyrzucić zużyty sprzęt elektryczny do pojemnika na odpady komunalne). Oznakowania są również źródłem wiedzy o tym, czy produkty i opakowania nadają się do recyklingu oraz w jakim stopniu pochodzą z recyklingu. Część oznakowań jest wymagana prawnie, a część jest stosowana dobrowolnie. Jakie oznakowanie musisz zapewnić?

Symbol przekreślonego kontenera

Wyobraź sobie, że Twoja firma zajmuje się sprowadzaniem z zagranicy zdalnie sterowanych zabawek zasilanych na baterie. Przede wszystkim zabawka i bateria muszą zawierać symbol przekreślonego pojemnika na śmieci.

Symbol musi być przyklejony lub wygrawerowany. Jedyny wyjątek od tej zasady to sytuacja, w której sprzęt i bateria są za małe i nie można umieścić na nich symbolu w sposób gwarantujący, że będzie on czytelny. Wtedy należy umieścić symbol na opakowaniu lub w dokumentach dołączonych do produktu, np. w instrukcji obsługi, w karcie gwarancyjnej. Niezależnie od sposobu umieszczenia symbolu, musisz dodatkowo wyjaśnić jego znaczenie. Ten obowiązek nie dotyczy sprzętu przeznaczonego dla użytkowników innych niż gospodarstwa domowe. Rozpatrujemy zdalnie sterowaną zabawkę, dla której obowiązek wyjaśnienia symbolu jest intuicyjny, ale co zrobisz, gdy zaczniesz sprowadzać z zagranicy laptopy przeznaczone dla firm? Laptop dla firmy to intuicyjnie sprzęt B2B (przeznaczony dla biznesu), ale zgodnie z przepisami trzeba go uznać za sprzęt B2C (przeznaczony dla gospodarstw domowych). Ustawa o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym precyzuje, że sprzęt B2C to każdy sprzęt, który potencjalnie może być stosowany w gospodarstwach domowych. Dlatego do laptopa firmowego należy dołączyć wyjaśnienie symbolu przekreślonego pojemnika na śmieci, tak samo jak dla zdalnie sterowanej zabawki. Wyjaśnienie trzeba umieścić na opakowaniu lub w dokumentach dołączonych do produktu.

Wyjaśnienia, których możesz użyć:

  • Nie wyrzucaj zużytego sprzętu do pojemnika na odpady komunalne.
  • Zakaz wyrzucania zużytego sprzętu łącznie z innymi odpadami.
  • Nie mieszaj odpadów ze sprzętu z innymi odpadami.

Dodatkowe informacje dla gospodarstw domowych

Do sprzętu B2C (czyli zabawki, laptopa itp.) należy również dołączyć informację o roli gospodarstw domowych w prawidłowym przetwarzaniu odpadów oraz niebezpieczeństwie niektórych składników sprzętu.

Informacja, którą możesz podać:

Właściwe postępowanie ze zużytym sprzętem elektrycznym i elektronicznym przez gospodarstwa domowe, w tym jego selektywne gromadzenie, przyczynia się do ochrony środowiska poprzez zmniejszenie emisji składników niebezpiecznych zawartych w sprzęcie (również podczas niewłaściwego składowania i przetwarzania).

Pamiętaj, że wyjaśnienie symbolu przekreślonego pojemnika na śmieci jest obowiązkowe w przypadku sprzętu i baterii, natomiast informacja o roli gospodarstw domowych w prawidłowym przetwarzaniu odpadów jest wymagana tylko dla sprzętu B2C (nie dotyczy baterii i sprzętu B2B). 

Informacja o bateriach

Sprowadzając baterie, pamiętaj również, że musi być do nich dołączona informacja o pojemności wyrażonej w mAh. Jest to obowiązek budzący wątpliwości, ponieważ polskie przepisy nie są precyzyjne. Z jednej strony ustawa wskazuje, że baterie przenośne należy oznakować, z drugiej – jako sposób oznakowania przywołuje rozporządzenie unijne dotyczące baterii przenośnych, ale tylko tych, które nadają się do ładowania. Z tego powodu w części dostępnych interpretacji pojawiają się informacje o zwolnieniu baterii przenośnych nienadających się do ładowania (takich jak guzikowe, jednorazowe „paluszki”) z obowiązku umieszczania danych o pojemności. Przeważają jednak interpretacje, że obowiązek podawania pojemności dotyczy wszystkich baterii przenośnych, a oznakowanie ma być zgodne z rozporządzeniem unijnym (nie ma znaczenia, jakich baterii dotyczy rozporządzenie unijne – trzeba stosować określone w nim oznakowanie). 

Problem tkwi w przecinku. W polskiej ustawie błędnie zapisano nazwę rozporządzenia unijnego używając przecinka po słowie „przenośnych”: przepisy dotyczące znakowania baterii i akumulatorów przenośnych, wtórnych (ładowalnych) oraz samochodowych. W rzeczywistości rozporządzenie unijne odnosi się do baterii przenośnych ładowalnych, jak wskazuje nazwa rozporządzenia: przepisy dotyczące znakowania baterii i akumulatorów przenośnych wtórnych (ładowalnych) oraz samochodowych. 

Dodatkowe oznaczenia

Na zakończenie pytanie: czy musisz znakować opakowania, w których sprowadzasz zabawki? Na opakowaniach zazwyczaj możemy znaleźć różne informacje, takie jak: przydatne do recyklingu, wykonane z materiału z recyklingu, nadaje się do ponownego użycia. Warto wiedzieć, że po pierwsze podawanie takich informacji na razie nie jest obowiązkowe, a po drugie – jeżeli są podawane – muszą być zgodne z prawdą. Według obecnych przepisów w Polsce znakowanie opakowań jest dobrowolne. Zgodnie z art. 15 ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi, można umieszczać na opakowaniach oznakowania wskazujące na:

  • rodzaj materiałów, z których opakowania zostały wykonane,
  • możliwość wielokrotnego użycia opakowania w przypadku opakowań wielokrotnego użytku,
  • przydatność opakowania do recyklingu w przypadku opakowań przydatnych do recyklingu.

Jeżeli zdecydujesz się na stosowanie oznakowania pamiętaj, że należy je umieszczać na opakowaniu lub na naklejonej na nim etykiecie, a jeżeli rozmiary opakowania na to nie pozwalają – na dołączonej do opakowania ulotce informacyjnej, w sposób, który nie stanowi przeszkody dla recyklingu odpadów opakowaniowych. Oznakowanie powinno być wyraźne, widoczne, czytelne i trwałe również po otwarciu opakowania. Wzory oznakowania znajdziesz w rozporządzeniu ministra środowiska z dnia 3 września 2014 r. w sprawie wzorów oznakowania opakowań

Weź również pod uwagę założenia PPWR (ang. Packaging and Packaging Waste Regulation), zgodnie z którymi podmioty gospodarcze nie mogą dostarczać ani eksponować etykiet, oznaczeń, symboli lub napisów, które mogłyby wprowadzać w błąd lub dezorientować konsumentów lub innych użytkowników końcowych w odniesieniu do wymogów w zakresie zrównoważoności opakowań, innych właściwości opakowań lub możliwości gospodarowania odpadami opakowaniowymi.

W skrócie:

  • sprzęt elektryczny i elektroniczny oraz baterie musisz oznakować symbolem przekreślonego pojemnika na śmieci,
  • do sprzętu i baterii musisz dołączyć wyjaśnienie symbolu przekreślonego pojemnika na śmieci,
  • do sprzętu B2C musisz dołączyć informację o roli gospodarstw domowych w prawidłowym przetwarzaniu zużytego sprzętu,
  • do baterii musisz dołączyć informację o pojemności wyrażonej w mAh,
  • oznakowanie opakowań jest nieobowiązkowe, ale jeżeli je stosujesz, musi być zgodne z prawdą, czyli nie możesz kłamać na temat recyklingu.

O kłamstwach środowiskowych przeczytasz więcej tu: Koniec greenwashingu?

Koniec greenwashingu?

Greenwashing, zwany również ekościemą, jest celowym wprowadzaniem w błąd na temat środowiskowych walorów produktów. Badania pokazują, że konsumenci coraz częściej chcą dokonywać świadomych zakupów, preferując wybór towarów wyprodukowanych z poszanowaniem środowiska. Producenci widzą w tym szansę na przyciągnięcie klientów, ale nie zawsze zielony marketing jest zgodny z prawdą. Kłamstwo nie popłaca, o czym już niedługo przekonają się firmy stosujące greenwashing. UE pracuje nad dyrektywą, która ma uszczelnić system środowiskowego oznakowania produktów. Dyrektywa nazywana jest potocznie Green Claims Directive, a jej pełna nazwa to dyrektywa w sprawie uzasadniania wyraźnych oświadczeń środowiskowych i informowania o nich (dyrektywa w sprawie oświadczeń środowiskowych). Co zmienią nowe przepisy?

Smutna prawda o pseudoekologicznym marketingu

W uzasadnieniu do dyrektywy przedstawiono niepokojące dane na temat skali greenwashingu. W dokumencie czytamy, że:

„Komisja przeprowadziła dwa spisy oświadczeń środowiskowych: jeden w 2014 r., a drugi w 2020 r. W badaniach tych przeanalizowano próbę 150 oświadczeń środowiskowych dotyczących szerokiego zakresu produktów pod kątem zgodności z zasadami określonymi w dyrektywie o nieuczciwych praktykach handlowych, tj. jasnością, jednoznacznością,  dokładnością i weryfikowalnością. W badaniu z 2020 r. stwierdzono, że znaczna część oświadczeń środowiskowych (53,3 %) zawiera niejasne, wprowadzające w błąd lub bezpodstawne informacje na temat właściwości środowiskowych produktów w całej UE i w wielu kategoriach produktów. W ramach spisu oświadczeń środowiskowych w 2020 r. przeanalizowano również uzasadnienie takich oświadczeń pod kątem jasności, dokładności oraz stopnia, w jakim są one poparte dowodami, które można zweryfikować. Z analizy wynika, że 40 % oświadczeń było nieuzasadnionych. Wyniki te zostały także potwierdzone w trakcie akcji kontrolnej UE przeprowadzonej w listopadzie 2020 r. przez organy współpracy w zakresie ochrony konsumentów. W przypadku ponad połowy (57,5 %) z 344 oświadczeń dotyczących zrównoważonego rozwoju, które poddano ocenie, organy uznały, że przedsiębiorca nie przedstawił wystarczających elementów, które pozwoliłyby na ocenę prawdziwości oświadczenia. W wielu przypadkach organy miały trudności z ustaleniem, czy oświadczenie dotyczyło całego produktu, czy tylko jednego z jego elementów (50 %), czy dotyczyło przedsiębiorstwa, czy tylko niektórych produktów (36 %) oraz którego etapu cyklu życia produktów dotyczyło (75 %).”

Walka z greenwashingiem

Dyrektywa Green Claims wprowadza obowiązek, aby oświadczenia i oznakowania środowiskowe były sprawdzane przez weryfikatora spełniającego następujące wymagania:

  1. weryfikator jest osobą niezależną od produktu, którego dotyczy oświadczenie środowiskowe, lub od przedsiębiorcy związanego z tym oświadczeniem,
  2. weryfikator, jego kierownictwo najwyższego szczebla oraz pracownicy odpowiedzialni za realizację zadań związanych z weryfikacją nie mogą brać udziału w działalności, która może zagrażać niezależności ich osądów lub wiarygodności w odniesieniu do działań weryfikacyjnych,
  3. weryfikator i jego pracownicy wykonują zadania związane z oceną zgodności z najwyższym stopniem rzetelności zawodowej, muszą posiadać konieczne kwalifikacje techniczne oraz nie mogą być poddawani żadnym naciskom ani zachętom, zwłaszcza finansowym, które mogłyby wpływać na ich osąd lub wyniki działań weryfikacyjnych,
  4. weryfikator dysponuje wiedzą fachową, sprzętem i infrastrukturą wymaganymi do przeprowadzania działań weryfikacyjnych, w odniesieniu do których został akredytowany,
  5. weryfikator dysponuje wystarczającą liczbą odpowiednio wykwalifikowanego i doświadczonego personelu odpowiedzialnego za wykonywanie działań weryfikacyjnych,
  6. pracownicy weryfikatora dochowują tajemnicy zawodowej w odniesieniu do wszystkich informacji uzyskanych podczas wykonywania działań weryfikacyjnych,
  7. jeżeli weryfikator zleca podwykonawstwo określonych zadań związanych z weryfikacją lub korzysta z usług jednostki zależnej, ponosi pełną odpowiedzialność za zadania wykonywane przez podwykonawców lub jednostki zależne, a także ocenia i monitoruje kwalifikacje podwykonawcy lub jednostki zależnej oraz wykonywane przez nich zadania.

Certyfikat zgodności

Rozwiązaniem problemu fałszywych oświadczeń i oznaczeń środowiskowych ma być certyfikat zgodności wystawiany po pozytywnej weryfikacji produktu. Certyfikat ma poświadczać, że oświadczenie lub oznakowanie spełnia wymagania prawne. Oświadczenie może mieć formę fizyczną lub w postaci hiperłącza, kodu QR lub równoważnego środka. Informacje zwarte w oświadczeniu obejmują co najmniej następujące elementy:

  1. aspekty środowiskowe, rodzaje wpływu na środowisko lub efektywność środowiskową objęte oświadczeniem,
  2. w stosownych przypadkach – odpowiednie normy unijne lub międzynarodowe,
  3. podstawowe badania lub obliczenia wykorzystane na potrzeby dokonania oceny, pomiaru i monitorowania wszelkiego wpływu na środowisko, aspektów środowiskowych lub efektywności środowiskowej objętych oświadczeniem, bez pomijania wyników takich badań lub obliczeń oraz wyjaśnień dotyczących ich zakresu, założeń i ograniczeń, chyba że informacje te stanowią tajemnicę przedsiębiorstwa,
  4. krótkie wyjaśnienie sposobu, w jaki dokonano usprawnień będących przedmiotem oświadczenia,
  5. certyfikat zgodności, dotyczący uzasadnienia oświadczenia oraz informacje kontaktowe weryfikatora, który wystawił ten certyfikat,
  6. w przypadku wyraźnych oświadczeń środowiskowych dotyczących klimatu, które opierają się na kompensowaniu emisji gazów cieplarnianych – informacje na temat zakresu, w jakim opierają się one na takim kompensowaniu i czy dotyczą redukcji lub pochłaniania emisji,
  7. podsumowanie oceny, które jest jasne i zrozumiałe dla konsumentów, do których skierowane jest oświadczenie, i które jest sporządzone w co najmniej jednym z języków urzędowych państwa członkowskiego, w którym składa się oświadczenie.

Kontrola oświadczeń i oznakowań

Dyrektywa zobowiązuje państwa członkowskie do wyznaczenia organów kontrolnych, których uprawnienia obejmują co najmniej:

  1. uprawnienia dostępu do istotnych dokumentów, danych lub informacji odnoszących się do naruszenia przepisów, w dowolnej formie lub w dowolnym formacie, i bez względu na nośnik lub miejsce ich przechowywania, a także uprawnienia do uzyskania informacji, danych lub dokumentów lub sporządzenia ich kopii,
  2. uprawnienia do żądania od każdej osoby fizycznej lub prawnej dostarczenia istotnych informacji, danych lub dokumentów, w dowolnej formie lub w dowolnym formacie i bez względu na nośnik lub na miejsce ich przechowywania w celu ustalenia, czy doszło lub dochodzi do naruszenia przepisów i w celu ustalenia szczegółów dotyczących tego naruszenia,
  3. uprawnienia do wszczynania dochodzeń lub postępowań z własnej inicjatywy w celu doprowadzenia do zaprzestania naruszeń,
  4. uprawnienia do żądania od przedsiębiorców przyjęcia odpowiednich i skutecznych środków zaradczych oraz podjęcia odpowiednich działań w celu zaprzestania naruszenia,
  5. uprawnienia do przyjmowania, w stosownych przypadkach, nakazów sądowych w odniesieniu do naruszeń,
  6. uprawnienia do nakładania kar za naruszenia przepisów.

Kara za greenwashing

Kłamstwo nie popłaca i przekona się o tym firma, która oszukuje w oświadczeniach środowiskowych. Zgodnie z dyrektywą państwa członkowskie muszą zapewnić, aby kary za greenwashing obejmowały:

  1. grzywny, które skutecznie pozbawiają podmioty odpowiedzialne za naruszenia korzyści ekonomicznych uzyskanych w wyniku dopuszczenia się przez nie naruszeń, oraz podwyższenie poziomu takich grzywien w przypadku ponownego naruszenia,
  2. konfiskatę dochodów uzyskanych przez przedsiębiorcę z transakcji obejmujących odnośne produkty,
  3. czasowe wykluczenie na okres maksymalnie 12 miesięcy z procedur udzielania zamówień oraz z dostępu do finansowania publicznego, w tym procedur przetargowych, dotacji i koncesji.

Kara musi być uzależniona od istoty, wagi, zakresu i czasu trwania naruszenia, jego charakteru (tj. umyślnego lub nieumyślnego), kondycji finansowej strony za nie odpowiedzialnej, korzyści ekonomicznych płynących z naruszenia oraz od wszelkich wcześniejszych naruszeń lub innych czynników obciążających.

W skrócie:

  • oświadczenie i oznakowanie środowiskowe musi być zatwierdzone przez weryfikatora, który wydaje certyfikat zgodności,
  • kontrola oświadczenia i oznakowania może obejmować wszystkie dokumenty, które mają związek z produktem,
  • kary za stosowanie greenwashingu są surowe i obejmują nawet czasowe wykluczenie z rynku.