Opłaty ekologiczne to potoczna nazwa dodatkowych kwot doliczanych przy sprzedaży niektórych wyrobów zwiększających ryzyko zaśmiecania środowiska. Te wyroby to jednorazowe plastikowe torby na zakupy, jednorazowe plastikowe pojemniki na jedzenie na wynos i jednorazowe plastikowe kubki na napoje.
Prośrodowiskowe opłaty
Opłaty mają z jednej strony zniechęcić klientów do stosowania „jednorazówek” z tworzyw, z drugiej – poprzez powiązanie obowiązku naliczania opłat z ewidencją, którą musi prowadzić sklep – zniechęcić sklep do udostępniania produktów objętych dodatkową „papierologią”. Całkowity zakaz stosowania tych wyrobów byłby nieracjonalny, ponieważ prawie każdemu zdarza się złe oszacowanie ilości zakupów i „ratowanie się” foliówką. 😉
Istotnym problemem jest to, że „jednorazówki” są lekkie i często są wywiewane z publicznych koszy na śmieci. Są również łatwym łupem dla ptaków, które zwabione zapachem resztek jedzenia w pojemnikach lub torebkach wydziobują i rozrzucają ich zawartość. Nie jest to wina ptaków, tylko konstrukcji koszy na śmieci. W obecnej sytuacji rynkowej trudno wyobrazić sobie inwestycje w nową infrastrukturę odpadową, dlatego bardziej efektywnym rozwiązaniem jest zmniejszanie zużycia „jednorazówek”. Im mniej foliówek, pojemników i kubków, tym mniejsze ryzyko zaśmiecenia środowiska.
Opłata za foliówki jest pobierana od klientów od 2018 r. Jej działanie prośrodowiskowe zostało potwierdzone, dlatego taki sam mechanizm przyjęto dla kubków i pojemników, dla których obowiązek pobierania opłat obowiązuje od 2024 r.
Zachęcamy do zapoznania się z oceną skutków regulacji ustawy wprowadzającej opłatę za foliówki. Ocena dostępna jest na stronie Rządowego Centrum Legislacji, a poniżej przedstawiamy jej fragment:
Przed wprowadzeniem regulacji roczne zużycie toreb na zakupy z tworzywa sztucznego (wszystkich grubości) na mieszkańca zostało oszacowane na około 300 sztuk. W wyniku wprowadzenia opłaty recyklingowej zużycie lekkich toreb na zakupy z tworzywa sztucznego w 2018 r. zostało obliczone na ok. 9 sztuk na mieszkańca. Od 1 września 2019 r. obowiązek pobierania opłaty recyklingowej dotyczył także toreb grubszych od lekkich. W tym roku zużycie lekkich oraz pozostałych (powyżej 50 mikrometrów) toreb na zakupy z tworzywa sztucznego, które zostały objęte opłatą recyklingową, zostało sprawozdane na poziomie odpowiednio 8,75 oraz 16,44 sztuki na mieszkańca. W odniesieniu do zużycia toreb pozostałych na poziomie 16,44 sztuki na mieszkańca należy mieć na uwadze, że jest to zużycie roczne, a opłata recyklingowa na te torby zaczęła obowiązywać dopiero 1 września 2019 r.
Zasady pobierania opłat
Zapamiętaj, że opłaty pobiera się przy udostępnianiu klientowi foliówek, kubków i pojemników w celu zapakowania wyrobów dostępnych w sklepie. Przykładowo, nie stosuje się opłaty w przypadku udostępniania pojemnika z pączkami dostarczonymi do sklepu w formie zapakowanej, ale pobiera się ją przy włożeniu do pojemnika przez sprzedawcę pączków wybranych przez klienta. Analogicznie, sklep nie nalicza opłaty za pojemnik, w którym znajduje się „fabrycznie” zapakowana surówka, ale obciąża nią klienta w sytuacji, gdy surówka jest dostępna „luzem” i trzeba ją umieścić w pojemniku, aby mógł zabrać ją do domu.
Wysokość pobieranych opłat określają rozporządzenia, ale kwota, którą płaci klient, może być wyższa (sklep może określić kwotę taką jak w rozporządzeniach albo dowolnie wyższą). Stawki z rozporządzeń to kwoty minimalne i według nich sklep przekazuje do Urzędu Marszałkowskiego opłaty pobrane od klientów (pozostała część kwoty stanowi przychód sklepu). Pamiętaj, że w każdej chwili mogą zostać wydane nowe rozporządzenia określające wysokość opłat. Zawsze sprawdzaj aktualne przepisy w rzetelnych źródłach wiedzy, takich jak Internetowy System Aktów Prawnych. Obecnie stawki opłat dostępne są w rozporządzeniach:
- w sprawie stawki opłaty recyklingowej (0,20 zł za foliówkę),
- w sprawie stawek opłaty za produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych będące opakowaniami (0,20 zł za kubek, 0,25 zł za pojemnik).
VAT doliczany do opłaty
Do opłat za foliówki, kubki i pojemniki dolicza się VAT. Opłatę pobieraną w sklepie można wykazać jako oddzielną pozycję na paragonie, ale nie ma takiego obowiązku. Jak przekłada się to na wysokość VAT? Przykładowo, jeżeli cena kubka będzie wykazana jako oddzielna pozycja na rachunku, trzeba doliczyć do niej VAT 23%. Jeżeli cena kubka będzie doliczona do ceny produktu – trzeba doliczyć VAT taki jak dla tego produktu (czyli inny dla kawy, herbaty itp.). Ten problem nie występuje przy foliówkach, dla których VAT jest zawsze taki sam, niezależnie od rodzaju produktów, które klient wkłada do torby na zakupy.
W skrócie:
- sklep musi pobierać od klientów dodatkowe opłaty za jednorazowe plastikowe kubki, jednorazowe plastikowe pojemniki na jedzenie, jednorazowe „foliówki”,
- opłaty pobiera się w przypadku dodawania kubków, pojemników i foliówek w sklepie („na miejscu”) w celu wydania klientowi zakupionych produktów,
- sklep może pobrać od klienta wyższą opłatę niż kwota określona w rozporządzeniu (wtedy nadwyżka stanowi przychód sklepu),
- do opłat dolicza się VAT.
